مهریه در اسلام و خیلی دیگر از فرهنگ ها و جوامع دیگر به شکلی دیگر به زن تعلق می گیرد، و زن در هر شرایطی از عقد با مرد باشد می تواند نسبت به دریافت مهریه اقدام کند. و در صورت پایان عقد مرد موظف است که حتما مهریه را به زون پرداخت نماید. ولی شرایطی نیز ممکن است وجود بیایید که مهریه به او تعلق نگیرد و زوج وظیفه ای نسبت به پرداخت آن نداشته باشد.
مهریه دقیقا به چه معناست؟
اولین سوال در این زمینه این است که مهریه چیست و به چه معناست، در زبانی ساده و روان باید گفت مهریه هدیه مرد به زن است در اول ازدوج به نیت عشق و تعهد مرد به زن و تامین نیاز های زن در طول زندگی داده می شود. مهریه می تواند شامل پول، سکه، طلا، ملک، خانه و یا هرچیز با ارزشی از طرف مرد برای زن باشد. مهریه به صورت توافقی بین زوجین اتفاق می افتد که می تواند قبل از ازدواج باشد و یا پس از ازدواج و در زمان ازدواج باشد. نکته مهم در مهریه این است که باید ثبت دفتری شده باشد.
مهریه در اسلام
براساس فلسفهٔ اولیهٔ تعیین مهریه، مهر نوعی هدیه، پیشکش، نحله، اعطای بدون عوض و از روی صداقت (صداق) به صورت نقدی با تاکید بر معادل و ویژگی معنوی و فرامادی آن بوده است. برخی منابع مانند تفسیر نمونه نتیجه می گیرند «صدُقاتهن» از ماده «صداق» است و بدان جهت به مهر «صداق» یا «صدُقه» گفته می شود که نشانه راستین بودن علاقه مرد و محبت او به زن است. همچنین کلمه «نحله» به گفتهٔ راغب اصفهانی از «نحل» به معنای زنبورعسل است؛ چون زنبورعسل بدون توقعی عسل خود را می بخشد، کلمه «نحله» دلالت دارد که فلسفهٔ مهریه، تقدیمی، پیش کشی، عطیه و هدیه است. ( سیدحسین اسحاقی. «بازشناسی مهریه در قاموس عرف وشرع» طوبی (حوزه علمیه)، اسفند ۱۳۸۴. بازبینی‌شده در ۱۱ فروردین ۱۳۹۴. )
شرایطی که مهریه به زوجه تعلق نمی گیرد
با توجه به توضیحاتی که داده شد مهریه تحت هر شراطی به زن باید تعلق بگیرد مگر در مواقعی خاص که در ادامه به آن اشاره می کنیم:
- اگر با توجه به وجود عقد دائم رابطه زناشویی بین زوجین وجود نداشته باشد.
- اگر با توجه به عقد نکاح ولی مهریه ای بین زوجین تعیین نشده باشد و به توافقی بر سر نوع مهریه نرسیده باشند.
- اگر یکی از زوجین فوت کند و قبل از فوت درباره پرداخت مهریه توافقی نشده باشد. در این صورت حتی با وجود رابطه زناشویی بین یکدیگر بازهم مهریه به زوجه تعلق نمی گیرد.
- اگر عقد نکاح انجام شده باشد ولی عقد به دلایلی فسخ شود، برای هریک از زوجین و البته اگر رابطه رابطه زناشویی اتفاق نیافتاده باشد.
- زمانی که زن در دوران نامزدی(زمانی که هنوز رابطه زناشویی اتفاق نیفتاده و باکره است)، قصد ترک شوهر خود را بکند، نصف مهریه و نه تمام آن به زن تعلق می گیرد.
بعضی مواقع زوجه برای گرفتن حق طلاق از مرد، مهریه خود را به زوج می بخشد که این امر بستگی به توافق دو طرف دارد. ( وکیل گستر <حق طلاق زن، مراحل طلاق با داشتن حق طلاق> شهریور 29, 1404 )
و در آخر اینکه؛ مهریه یکی از حقوق زن در ازدواج در قوانین مقررات شناخته می شود، با این حال برخی در زمان دریافت مهریه دچار مشکلاتی می شوند که بهتر است در این زمینه با وکیل خانواده یا مهریه مشاوره داشته باشند.
شرایطی که مهریه به زن تعلق می گیرد؟
در بالا به طور دقیق به این مسئله که در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی گیرد صحبت شد، ولی سوال بعدی این است که در چه شرایطی تعلق می گیرد که باید بگوییم که؛ وقتی زوجه تمام شرایط یک عقد کامل از جمله؛ انجام عقد، استمرار در ازدواج، رعایت شرایط توافقی، اعتبار قانونی و.. اشاره کرد. وقتی به عقد مرد دربیاید مهریه به طور کامل به او تعلق می گیرد.
طلاق زن بدون پرداخت مهریه توسط مرد
اگر مردی بخواهد زن خود را با عدم پرداخت مهریه طلاق بدهد دو حالت وجود دارد:
- اثبات کردن دلایلی در رابطه با باطل شدن عقد نکاح.( مانند عدم برقراری رابطه زناشویی)
- زن مهریه را به مرد بخشیده باشد. این مورد باید به صورت ثبت دفتری باشد و به شکل سند به دادگاه ارائه شود.
آیا در صورت خیانت زن، به او مهریه تعلق می گیرد؟
همانطور که توضیح دادیم مهریه زمانی به زن تعلق نمی گیرد که یکی از موارد بالا اتفاق افتاده باشد، که خیامت زن به مرد جزء این موارد نیست و در صورت وقوع چنین اتفاقی مهریه به طور کامل به زن تعلق می گیرد و ارتباطی به این مسئله ندارد.
با این حال در برخی قوانین و شرایط نوشته شده در زمان ازدواج ممکن است برای برخی موارد این موضوع متفاوت باشد. ولی این مسئله دارای پیچیدگی های حقوقی و فرهنگی است و گاهی این اختلافات قابل حل است با این حال در این شرایط حصور یک وکیل خبره بسیار به شما در این مسیر کمک می کند تا احقاق حقوق شما به درستی انجام شود.
آیا بعد از بخشش مهریه، امکان درخواست مجدد آن وجود دارد؟
در این مورد باید گفت با اینکه در صورت بخشش مهریه مرد می تواند مهریه را پرداخت نکند ولی باز راه هایی در این زمینه وجود دارد:
- زوجه در زمان بخشش مهریه دیوانه یا محجور باشد.
- زن مالی که با عنوان مهریه به او تعلق گرفته، از آن رضایت نداشته باشد.
سخن پایانی
در پایان نیز در این باره بهتر است اطلاع داشته باشید ازدواج نیز یک معامله است وباید بخشی از آن به صورت کتبی و امضا شده باشد، پس حتما در معقوله ازدواج به این نکته دقت داشته باشید که در زمان دریافت مهریه دچار مشکلی نشوید.
سوالات متداول در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟
در چه صورتی با اجرای مهریه زن می تواند مهر خود را دریافت کند؟
بله، زن پس به اجرا درآوردن مهریه می تواند مهریه را دریافت نماید، مرد نیز باید تمام تعهداتی که داده عمل نماید.
آیا مرد موظف است در صورت طلاق به زن مهریه بپردازد؟
بله، در صورت وجود شرایط و قوانین مرد موظف به پرداخت مهریه است.
آیا عدم تمکین توسط زن باعث می شود مهریه به او تعلق نگیرد؟
خیر، عدم تمکین و یا هر مسئله دیگری که در شرایط بالا که گفته شد نباشد زن را از گرفتن حق خود منع نمی کند.
