کشور ما ایران یکی از بزرگ ترین مکان های تولید کننده فرش در دنیاست. صادرات انواع فرش های دستباف و ماشینی به اکثر کشور های جهان سبب شده تا بسیاری از جهانیان ایران را از طریق فرش های خوش نقش و نگارش بشناسند. هنر فرش بافی از دیرباز تا کنون در ایران رواج داشته است و این قدمت بالا باعث شده طرح های تاریخی، مفهومی و زیبا که نشان دهنده تاریخ و تمدن ایران هستند، روی این فرش ها نقش ببندند. این طرح ها جلوه ای هنری به فرش داده و از نشانه های مهم فرش های ایرانی به حساب میآید. طرح های نقش بسته روی فرش های ایرانی همچنین بسیار زیاد هستند و از شهری به شهر دیگر تمایز پیدا میکند.
فرش های ایرانی که به صورت دستباف بافته میشوند، از این قاعده مستثنی نیستند و میتوان گفت تقریبا همه ی طرح های ماشینی نیز از آن ها نشئت میگیرند. به همین دلیل هنرمندان بافنده کشورمان همواره سعی می کنند، طرح های نو و متفاوتی روی این فرش ها پیاده کنند. فرش های دستباف به همان اندازه که زیبا، ظریف و دارنده طرح ها و نقش های جدید هستند، حین بافتن ممکن است کمی فرد بافنده را به زحمت بیاندازند. این فرش ها کمی دشوار بافته میشوند و به همین دلیل ارزش بالایی نیز پیدا میکنند. بافتن فرش های دستباف نیاز به صرف زمان و انرژی دارد و شاید کمی برای افراد تازه کار دشوار باشد. فرش های دستباف از ظرافت خاصی در طرح ها و نقش ها برخوردارند و بافت این گونه فرش ها کار افرادی حرفه ای و با تجربه است. در نهایت میتوان گفت کوچکترین اشتباه در بافت این گونه فرش ها ممکن است مشتری یا فردی که قصد دارد این فرش ها را به فروش برساند، به دردسر بیاندازد. برخی از فرش های دستباف در هنگام بافت و چله کشی دچار کجی و ناصافی میشوند، در واقع بافت این فرش ها غیر یکدست شده یا چله کشی آن ها نادرست انجام شده است. در این حالت فرش های بافته شده از حالت طبیعی و استاندارد خود خارج میشوند و به طوری که اصطلاحا میگویند فرش دچار سرکجی شده است. این گونه مشکلات در فرش های دستباف در نتیجه چله کشی غلط و بافت نادرست صورت میگیرند و همینطور میتوان گفت مشکلاتی این چنینی نشئت گرفته از اشتباهات افراد تازه کار و بی تجربه در بافتن فرش است.
برایبافت فرش و یا برگرداندن فرش به حالت درست خود از عملیات دارکشی فرش استفاده می کنند. دارکشی فرش باید به وسیله افراد حرفه ای و متخصص در قالیشویی های معتبر صورت گیرد. همانطور که گفته شد دارکشی فرش باید به صورت درست و اصولی انجام شود و اگر میزان کجی فرش اندک باشد، دارکشی میتواند تمامی نقص های فرش را از بین ببرد. لازم به ذکر است، دارکشی فرش عملیاتی زمان بر است و اگر قصد سپردن فرش خود به قالیشویی را دارید، پیشنهاد میکنیم حتما در زمانی مطمئن این کار را انجام دهید.
انواع دارکشی فرش
دارکشی های فرش انواع متفاوت و گوناگونی دارند که هر یک به منظور خاصی صورت میگیرد. انواع دارکشی های مورد استفاده برای فرش های دستباف شامل موارد زیر هستند.
1- دارکشی پرسی فرش
این نوع دارکشی، به منظور کشیده شدن قسمت های ناقص فرش صورت میگیرد. در این نوع دارکشی از تخته و میخ استفاده نمیشود.
2- دارکشی لولائی فرش
در این نوع دارکشی، فرش دستباف را روی تخته میخکوب میکنند و از دستگاه هایی از آن استفاده میشود که در آن ها یکی از الوار ها ثابت و دیگری دارای چندین لولای فلزی میشوند. این نوع دارکشی نیز به منظور کشیده شدن قسمت های ناقص فرش صورت میگیرد.
3- دارکشی قلاب کشی فرش
در دارکشی به روش قلاب کشی نیز فرش را روی یک تخته چوبی نصب کرده و در ادامه به روش های قبلی ادامه پیدا میکنند. قلاب کشی نخ های ناقص فرش در این نوع دارکشی بسیار حائز اهمیت است.
دارکشی فرش چگونه انجام می شود؟
همان طور که گفته شد با دارکشی میتوان فرش را بافت و یا مشکلاتی چون کجی فرش را به روش اصولی و درست برطرف کرد. دارکشی به روش های گوناگون شکل میگیرد، که هر کدام از آن ها به میزان کجی فرش، دلیل، نوع و ظرافت بافت آن بستگی دارند.
برای دارکشی فرش در قالیشویی معتبر ابتدا قالی دستباف مورد نظر را در جایی صاف نصب می کنند تا بتوانند عیوب اصلی قالی را شناسایی و تا حدودی برطرف کنند. در اکثر موارد فرش ها در این مرحله تا حدود زیادی در ابعاد، صاف و یکدست میشوند. اما اگر این روش پاسخگوی فرش کج شده مورد نظر نبود. روش های دیگری را برای این فرش امتحان می کنند.
یکی از روش هایی که صورت کلی میتوان به وسیله آن بیشتر کجی های قالی را برطرف نمود، روش تخته ای است. روش تخته ای روشی است که به وسیله آن تقریبا میتوان تمامی کجی های فرش را اصلاح کرد. این روش شامل مراحل زیر است.
در مرحله اول فرشی که کج بوده یا دجار کجی شده است را روی یک میز بزرگ که زیر آن تخته ی بزرگ چوبی وجود دارد، نصب میکنند و پس از اطمینان از محکم بودن آن، ابعاد فرش را دقیق بررسی کرده و آن را روی میز یادداشت می کنند. پس از آن نواحی اطراف فرش را به طور دقیق نخ کشی میکنند. پس از این مرحله نوبت به مرحله دوم میرسد که در آن چهار طرف قالی را با استفاده از میخ روی میز میکوبند و آن را به طور کامل محکم میکنند. مرحله سوم آب پاشی کردن فرش است. به منظور نرم تر شدن بافت فرش، راحتی بیشتر و سرعت عمل بالاتر فرش را خیس میکنند. پس از انجام مرحله سوم نوبت به کشیدن نخ ها در نواحی کج شده میرسد. کشیدن نخ در فرش ها باید به صورت کاملا اصولی انجام شود و میزان شدت کشش نخ ها باید کاملا به اندازه صورت گیرد. این مرحله نیازمند دقت و توجه بالا است و باید توسط افراد متخصص انجام شود و در غیر این صورت ممکن است روی فرش پارگی صورت گیرد. در مرحله پنجم قالی را به همان صورت باقی میگذارند تا حالت ثانویه خود را حفظ کند. مدت زمانی که قالی باید در آن حالت قرار بگیرد و ثابت بماند، حدودا دوروز است. پس از آن قالی از روی فرش باز شده و قابل استفاده خواهد بود.
این روش یکی روش سنتی است که در بسیاری از قالیشویی ها رواج دارد.
هزینه دارکشی فرش به چه صورت است؟
میزان مبلغی که باید برای دارکشی فرش باید پرداخته شود، به عوامل گوناگونی بستگی دارد.
این میزان هزینه به عوامل زیر وابسته است.
۱-میزان تراکم فرش
۲-میزان ظرافت فرش دستبافت
۳-میزان کجی و نواقص فرش
۴-روش های صورت گرفته برای ترمیم و بازسازی فرش
باید بگوییم فرش های دستباف از ارزش بالایی برخوردارند و ترمیم آن ها در چنین مواردی امری ضروری به شمار میرود. این فرش ها در گذر زمان هم ارزش خود را از دست نمیدهند و همیشه متقاضیانی برای خرید دارند. پس در نگهداری و حفظ آن ها کوشا باشید.
