بسیاری از بیماری‌ها و تغییرات خلق و خو به عملکرد غدد درون‌ریز یا همان سیستم هورمونی مربوط هستند. غدد درون‌ریز برخلاف غدد برون‌ریز، ترشحات خود را مستقیم به خون می‌ریزند. ردپای آنها در بسیاری از عملکردهای بدن مانند رشد و تولید مثل دیده میشود. بروز مشکل در آنها بدن را به شکل‌های مختلف تاثیر قرار می‌دهد. درمانکده به طور آنلاین در این زمینه به شما مشاوره می‌دهند.
غدد درون ریز بدن را بشناسیم
سیستم غدد درون‌ریز، سیستمی است مانند دستگاه عصبی؛ یعنی در همه جای بدن وجود دارند. مهمترین تفاوت آنها این است که در دستگاه عصبی از تکانه‌ها و انتقال دهنده‌های عصبی برای برقراری ارتباط استفاده میشود اما در سیستم غدد درون‌ریز، این هورمونها هستند که نقش ارتباط‌دهنده را بازی می‌کنند.
هورمونها نوعی مواد شیمیایی هستند که توسط غدد درون‌ریز در خون ترشح می‌شوند. یکبار دیگر به این جمله دقت کنید تا به اهمیت هورمونها پی ببرید. آنها در خون ترشح می‌شوند، یعنی هر نقطه‌ای از بدن که خون به آن دسترسی دارد در دسترس هورمونها نیز است. آنها به اندام‌های مختلف می‌گویند که چه کاری را چطور انجام دهند. به همین دلیل اختلال در آنها می‌تواند منجر به بروز طیف وسیعی از بیماری‌ها شود.
این سیستم هماهنگ با دستگاه عصبی و ایمنی بدن کار می‌کند تا در مواقع خاص مانند بیماری، استرس و حوادث بدن بهترین واکنش خود را نشان دهد.
معرفی انواع غدد درون‌ریز و هورمون‌های آنها
هیپوفیز
این غده عملکردهای مختلفی دارد و می‌تواند سطح هورمونها را کنترل کند. برای مثال این غده با ترشح هورمون‌های محرک می‌تواند باعث ایجاد تغییر در سایر قسمت‌های بدن شود. TSH یکی از این هورمونها است که بر روی عملکرد غده تیروئید تاثیر می‌گذارد. برای تشخیص کم کاری یا پرکاری تیروئید آزمایش TSH را در کنار سایر تست‌ها تجویز میشود. از دیگر هورمون‌های هیپوفیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گنادوتروپین‌ها (LH و FSH). این هورمونها مربوط به هورمون‌های رشد و بلوغ جنسی هستند.
- هورمون رشد (GH)
- هورمون ACTH. این هورمون باعث تحریک تولید کورتیزول میشود. کورتیزول نیز هورمونی است که در تنظیم متابولیسم قند، پروتئین و چربی نقش دارد. وقتی میزان ACTH، زیاد است میزان کورتیزول کم است و بالعکس.
- پرولاکتین. این هورمون باعث ترشح شیر در زنان میشود.
- هورمون ضد ادرار
- اکسی توسین. این هورمون در زایمان و انقباض رحم، خروج شیر از سینه مادر و رفتارهای جنسی نقش دارد.
تیروئید
امکان ندارد از غده‌های درون‌ریز صحبت شود اما به غده تیروئید اشاره‌ایی نشود. بیماریهای تیروئید (پرکاری و کم کاری آن)، پس از دیابت شایع‌ترین بیماری غدد درون‌ریز به‌شمار می‌آیند. این غده دو هورمون اصلی T3 و T4 ترشح می‌کند که بر روی سوخت و ساز بدن (متابولیسم) تاثیر مستقیم دارند. به همین دلیل اختلال در آنها باعث بروز بیماریهای زیادی میشود. برای بررسی وضعیت تیروئید و سایر غدد درون‌ریز باید با دکتر غدد مشورت کنید.
پاراتیروئید
غدد پاراتیروئید چهار غده به اندازه نخود هستند که در پشت تیروئید قرار دارند. مهمترین وظیفه آنها ترشح هورمون PTH است. زمانی که سطح کلسیم در بدن کاهش پیدا می‌کند، غدد پاراتیروئید این هورمون را ترشح خواهند کرد. بالا بودن بیش از حد این هورمون منجر به هیپرکلسمی ( بالا بودن کلسیم) و هیپوفسفاتمی (پایین بودن فسفر) میشود.
غدد آدرنال
غدد آدرنال، همان غدد فوق کلیوی هستند که بالای کلیه‌ها قرار دارند. هورمون‌های ترشح شده از آنها در تنظیم متابولیسم، سیستم ایمنی بدن، فشار خون، واکنش به استرس و سایر عملکردهای بدن ضروری هستند. از مهمترین هورمون‌های آنها می‌توان به کورتیزول (Cortisol) و آلدوسترون (Aldosterone) اشاره کرد.
غدد تناسلی
غدد تناسلی در مردان بیضه و در زنان تخمدان‌ها هستند. آنها مهمترین منبع تولید هورمون‌های جنسی به‌شمار می‌روند. ترشح هورمون استروژن و پروژسترون از وظایف اصلی تخمدان‌ها در زنان است. ترشح این هورمونها در سن بلوغ منجر به رشد اندام و صفات زنانه میشود. ناباروری و بر هم خوردن سیکل عادت ماهانه می‌تواند به دلیل اختلال این هورمونها باشد. به همین دلیل دکتر زنان برای تشخیص و درمان، آزمایشات خون برای بررسی سطح این هورمونها را تجویز می‌کند.
تولید اسپرم و ترشح ترشح هورمون تستوسترون (آندروژن) از وظایف اصلی بیضه‌هاست.
هیپوتالاموس
هیپوتالاموس در ساقه مغز و دقیقا بالای غده هیپوفیز قرار دارد. وظیفه اصلی آن حفظ حالت بدن در وضعت متعادل و باثبات (هموستاز، homeostasis) است. این غده به عنوان اصلی‌ترین رابط سیستم عصبی و سیستم درون ریز معرفی شده است.
پانکراس
غده پانکراس همان لوزالمعده است که در ترشح دو هورمون انسولین و گلوکاگون نقش اساسی دارد. این دو هورمون برای تنظیم قند خون ضروری هستند.
در جدول زیر برخی از غدد دورن‌ریز، هورمونها و عملکرد آنها آورده شده است:
| غده درون‌ریز | هورمون | عملکرد هورمون |
|
آدرنال (فوق کلیوی) |
آدرنالین
آلدوسترون
کورتیزول هورمون DHEA |
افزایش فشار خون، ضربان قلب و متابولیسم را در واکنش به استرس
کنترل و متعادل نگه داشتن نمک و آب بدن
نقش مهمی در پاسخ به استرس دارد این هورمون نقش مهمی در نقش مهمی در ساخت هورمون های جنسی مردانه تستوسترون و هورمون جنسی استروژن در زنان دارد. |
|
تخمدان |
استروژن
پروژسترون تستوسترون |
تنظیم سیکل قاعدگی، حفظ قدرت بارداری و ایجاد ویژگی‌های جنسی در زنان . این هورمون همچنین در تولید اسپرم نقش دارد.
بدن زن را برای باروری آماده می‌کند. کمک به رشد تخمک و تخمک‌گذاری |
|
پانکراس (لوزالمعده) |
گلوکاگون
انسولین |
به افزایش قند خون کمک می‌کند.
به کاهش قند خون کمک می‌کند. |
|
هیپوفیز |
هورمون محرک فولیکول (FSH)
هورمون لوتئینه کننده (LH)
اکسی توسین
پرولاکتین |
کنترل تولید تخمک و اسپرم
در تولید تستوسترون و استروژن و همچنین تخمک گذاری نقش دارد. در شیردهی، زایمان و پیوند مادر و کودک تاثیرگذار است. منجر به تولید شیر در زنان میشود. |
| غدد پاراتیروئید | هورمون‌های پاراتیروئید | سطح کلسیم در خون و استخوان‌ها را کنترل می‌کند. |
| تیروئید | هورمون‌های تیروئید (T3و T4) | کنترل متابولیسم بدن |
| بیضه | تستوسترون | در ایجاد صفات مردانه موثر است. |
نقش غدد درون‌ریز بر رفتار انسان چیست؟
به طور کلی، هورمونها می‌توانند بر عملکرد سلولی تاثیر بگذارند و منجر به رفتارهای خاص در انسان شوند. آنها تقریباً همه فرآیندهای بدن را تحت کنترل دارند. از خشم و عشق گرفته تا نفرت و ترس. در واقع بین هورمونها و رفتار یک تعامل دو طرفه برقرار است. یعنی رفتار‌ها می‌توانند سطح هورمونها را بر هم بزنند یا آنها را متعادل نگه دارند و بالا و پایین شدن هورمونها نیز می‌تواند بر رفتار تاثیرگذار باشد.
دریافت نوبت آنلاین از دکتر غدد با درمانکده
درمانکده پلتفرمی است که می‌توانید از آن خدمات سلامت را آنلاین دریافت کنید. در سایت این مجموعه بیش از ۵۰ تخصص پزشکی وجود دارد که با یک جستجوی ساده، به آنها دسترسی خواهید داشت. با استفاده از خدمات این مجموعه می‌توانید به راحتی از پزشکان متخصص در سراسر استان تهران، آنلاین نوبت بگیرید. همچنین امکان مشاوره صوتی و متنی نیز برای شما وجود دارد. اگر به آزمایش نیاز دارید، استفاده از خدمت آزمایش در محل درمانکده نیز به شما پیشنهاد میشود.
