علائم تومورهای مغزی کودکان
تشخیص تومورهای مغزی کودکان
انواع تومورهای مغزی در سنین پایین
آستروسیتوما (Astrocytoma)
گلیوم‌های ساقه مغز
تومورهای شبکه کوروئید
تومورهای مغزی کودکان؛ کرانیوفارنژیوما (Craniopharyngioma)
اپاندیموما (Ependymoma)
تومورهای سلول‌های زایا یا ژرم سل تومورها (Germ cell tumor)
مدولوبلاستوما (Medulloblastoma)
درمان تومورهای مغزی کودکان
جراحی
پرتودرمانی
شیمی درمانی تومورهای مغزی کودکان
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
تومورهای مغزی شایع‌ترین بدخیمی‌های غیرخونی در کودکان و نوجوانان به شمار می‌آیند. نزدیک به ۵۰۰۰ کودک سالانه به تومور مغزی مبتلا می‌شوند. به دلیل محل قرارگیری این تومورها، احتمال بروز نقص عملکردی قابل توجه در سیستم عصبی و شناختی کودک وجود دارد. به علاوه، برخی اشکال تومورهای مغزی کودکان ممکن است تهدیدکننده حیات نیز باشند. در این مطلب در مورد تومورهای مغزی شایع در کودکان صحبت می‌کنیم.
کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران با مدیریت دکتر محمد صمدیان، یکی از برترین متخصصان جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات در ایران ارائه کننده برترین خدمات جراحی تومورهای مغزی با بهترین امکانات در کودکان و بزرگسالان است.
علائم تومورهای مغزی کودکان
به دلیل محدودیت فضای داخل جمجمه، رشد تومورهای مغزی موجب بالا رفتن فشار در مغز میشود. این بالا رفتن فشار به دلیل وجود بافت اضافه در مغز و یا انسداد جریان مایع مغزی نخاعی رخ می‌دهد. از جمله علائم تومورهای مغزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد
- تشنج
- تهوع و استفراغ
- بی قراری
- تغییر در شخصیت و فعالیت ذهنی
- ماکروسفالی (اندازه بزرگ سر) در شیرخوارانی که استخوان‌های جمجمه‌شان به طور کامل به هم جوش نخورده است.
- در صورت عدم درمان تومورهای مغزی می‌توانند منجر به کما و مرگ شوند.
علاوه بر مواردی که ذکر کردیم، بسته به ناحیه درگیری در مغز، علائم اختصاصی دیگری نیز ممکن است تظاهر پیدا کنند
تشخیص تومورهای مغزی کودکان
کودکی که یک یا چند علامت فوق را تجربه می‌کنند بایستی تحت بررسی‌های کامل از سوی متخصص اطفال یا متخصص مغز و اعصاب کودکان قرار گیرد. ارزیابی‌های اولیه پزشک معمولاً شامل یک روش تصویربرداری از مغز مانند ام آر آی خواهد بود. در صورتی که اسکن یک تومور مغزی را نشان دهد، قدم بعدی مشورت با یک جراح مغز و اعصاب است.
در جریان تشخیص و درمان تومور مغزی در کودکان، ممکن است متخصصان دیگری چون متخصص انکولوژي کودکان یا متخصص چشم (در صورتی که تومور مسیرهای بینایی را درگیر کرده باشد) نیز نقش داشته باشند.
بعد از تشخیص محل تومور با استفاده از اسکن مغزی، نوبت به تشخیص نوع تومور می‌رسد. این کار با استفاده از بیوپسی (نمونه برداری) از بافت مغز و بررسی نمونه بر زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست صورت می‌گیرد. دانستن نوع تومورهای مغزی کودکان به پزشک اطلاعات ارزشمندی را در خصوص تعیین رفتار تومور و میزان تهاجم آن به بافت‌های اطراف می‌دهد. به طور کلی هرچه درجه تومور بالاتر باشد، احتمال مهاجم بودن آن بیشتر خواهد بود.
انواع تومورهای مغزی در سنین پایین
تومورهای مغزی را می‌توان به دو دسته تومورهای اولیه و تومورهای ثانویه (متاستاتیک) طبقه بندی کرد. از جنبه دیگر تومورهای مغزی یا خوش خیم‌اند و یا بدخیم. تومورهای بدخیم به سرعت رشد پیدا کرده و به نواحی دیگر مغز و نیز در سراسر بدن گسترش پیدا می‌کنند. در ادامه به معرفی انواع تومورهای مغزی کودکان می‌پردازیم.
آستروسیتوما (Astrocytoma)
آستروسیتوما شایع‌ترین نوع از تومورهای گلیوم (توموهای منشأ گرفته از بافت محافظت کننده مغز) بوده و نیمی از تومورهای مغزی در کودکان را تشکیل می‌دهد. بیشترین میزان شیوع این تومورها در سنین بین ۵ تا ۸ سالگی گزارش شده است. این تومورها بیشتر اوقات در نیمکره‌های مغزی ایجاد می‌شوند و سرعت رشدی متغیر دارند. اکثر تومورهای آستروسیتوما (۸۰ درصد) با سرعتی آهسته رشد می‌کنند. تومورهای آستروسیتوما همچنین می‌توانند از نخاع منشأ گرفته و از آنجا به نواحی دیگر گسترش یابند.
بسته به درجه تومور می‌توان آستروسیتوما را در چهار گروه طبقه بندی کرد. تومورهای درجه ۴ تحت عنوان گلیوبلاستوم مولتی فرم (Glioblastoma multiforme) شناخته می‌شوند که بدخیم‌ترین نوع آستروسیتوما بوده و به سرعت رشد می‌کند. رشد سریع این تومور موجب بالا رفتن فشار مغز و بروز علائم شدید میشود. در این موارد درمان چند دارویی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
گلیوم‌های ساقه مغز
تومورهایی که در ساقه مغز رشد می‌کنند، به سختی درمان می‌شوند. اکثر تومورهای قسمت میانی ساقه مغز از طریق جراحی قابل درمان نبوده و نیاز به روش‌های غیر جراحی خواهند داشت. طبیعتاً میزان عود و عدم پاسخ به درمان در این گروه از تومورهای مغزی کودکان بالاتر خواهد بود. تنها تعداد کمی از تومورهای ساقه مغز به درمان جراحی پاسخ خوبی را نشان می‌دهند. این تومورها در قسمت‌هایی از ساقه مغز قرار گرفته‌اند که امکان انجام جراحی بر روی آن‌ها وجود دارد.
تومورهای شبکه کوروئید (Choroid plexus tumor)
این تومورها در شبکه کوروئید که بخشی از مغز در فضای داخل بطن‌های مغزی است و مایع مغزی نخاعی را ترشح می‌کند، یافت می‌شوند. رشد این تومورها موجب افزایش ترشح مایع مغزی نخاعی و بروز هیدروسفالی در فرد می‌گردد. تومورهای شبکه کوروئید ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند. در اغلب اوقات این تومورها با کمک جراحی تحت درمان قرار می‌گیرند.
تومورهای مغزی کودکان؛ کرانیوفارنژیوما (Craniopharyngioma)
کرانیوفارنژیوما توموری خوش خیم در ناحیه غده هیپوفیز است.
اپاندیموما (Ependymoma)
این تومورها نوع دیگری از گلیوم‌ها به شمار می‌آیند و از سلول‌های تغذیه کننده و محافظت کننده بطن‌ها منشأ می‌گیرند. در درمان این دسته از تومورها در اغلب موارد علاوه بر جراحی نیاز به پرتودرمانی نیز خواهد بود.
درمان تومورهای مغزی کودکان
در درمان تومورهای مغزی در اطفال می‌توان یک یا چندین روش زیر را به کار برد:
جراحی
اکثر تومورهای مغزی در شیرخواران و کودکان نیازمند جراحی جهت خارج کردن تومور خواهند بود. در مواردی این جراحی به منظور برداشتن نمونه بیوپسی از مغز صورت می‌گیرد. جراح بسته به شرایط بیمار در قدم اول ممکن است روش جراحی را برای حذف کامل بخش بزرگی از تومور پیشنهاد نماید. به این ترتیب علائم ناشی از بالا رفتن فشار درون مغز کاهش خواهد یافت. در مورد تومورهای با درجه پایین و تومورهای با رشد آهسته، ممکن است جراحی به تنهایی کافی باشد.
پرتودرمانی
در این روش از پرتوهای پرانرژی به منظور از بین بردن بافت تومور و مقداری از بافت‌های اطراف آن استفاده میشود. برخی تومورها مانند مدولوبلاستوما نیاز به پرتودرمانی در سرتاسر مغز و ستون فقرات خواهند داشت. پرتودرمانی در شیرخواران و خردسالان به دلیل رشد سریع مغزشان، با احتیاط زیادی صورت می‌گیرد.
شیمی درمانی تومورهای مغزی کودکان
شیمی درمانی در بسیاری از انواع تومورهای مغزی در اطفال از جمله در درمان تومورهای با درجه و تهاجم بالا کاربرد دارد. داروهای شیمی درمانی می‌توانند به صورت خوراکی، وریدی و یا از طریق تزریق مستقیم به داخل مایع مغزی نخاعی یا داخل حفره جراحی تجویز گردند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
ممکن است برخی از علائم بیماری شبیه علائم بیماری دیگر باشد که باید برای تشخیص بیماری کودک خود را برای تشخیص بهتر به پزشک ببرید. بسیاری از این علائم می تواند ناشی از شرایط روتین سلامتی باشد و همیشه به معنای داشتن تومور مغزی نیست. اگر نگران یک یا چند مورد از این علائم در کودک خود هستید، به دنبال نظر پزشکی یک متخصص باشید. غالباً با تصویربرداری هایی همچون ام.آر.آی می توان تشخیص داد که آیا ناهنجاری مغزی باعث ایجاد علائم شده است یا خیر. اگر فرزند شما تومور مغزی دارد ، جراحی مغز و اعصاب می تواند درمان موثر و بهبودی موفقیت آمیزی را ارائه دهد.
