از دانه های روغنی جهت روغن گیری برای طبخ و تهیه غذا استفاده می شود که مصرف این فراورده ها بر سلامتی افراد تاثیرگذار است. از محصولاتی که برای تولید روغن ارگانیک مورد استفاده قرار می گیرد می توان به مغز تخمه آفتابگردان کیلویی، زیتون، کنجد و… اشاره کرد که به دلیل مزیت های فوق العاده ای که برای بدن دارند، مورد استقبال مردم قرار گرفته اند.
بسیاری از پزشکان و متخصصین تغذیه نیز خرید روغن آفتابگردان ارگانیک و سایر روغن های گیاهی را به مردم توصیه می کنند. برای روغن کشی از این دانه ها از روش های مختلفی مانند پرس سرد و گرم، حلال و… استفاده می شود که با مراحل آن آشنا خواهید شد.
آشنایی با روش های روغن کشی و مراحل هر کدام
روش ها و مراحل روغن کشی دانه های روغنی متفاوت است و تولیدکننده ها به 3 روش خاص این کار را انجام می دهند.
روغن گیری به روش پرس گرم و سرد
روش پرس همانطور که از نام آن مشخص است، به دانه های روغن با استفاده از تجهیزاتی مخصوص فشار وارد می کنند تا با تحت فشار قرار دادن محصولات، فرآورده های آن ها خارج شود. پرس به 2 روش مختلف انجام می گیرد:
روغن کشی به روش پرس گرم
در این روش تولیدکننده نیاز به تجهیزات و ابزار خاصی دارد تا با استفاده از آن ها فرآیند روغن کشی را انجام دهد. هر چند این روش نسبتا ساده به نظر می رسد، اما در طی فرآیند روغن کشی تمام ویتامین های دانه ها و فرآورده ها به دلیل حرارت بالا از بین می روند؛ به همین دلیل این روش کمتر مورد استقبال قرار می گیرد.
البته نباید از ویژگی های مثبت روش پرس گرم چشم پوشی کرد؛ در صورت استفاده از این روش، محصول نهایی به مقدار بیشتری تولید می شود، بنابراین این روش صرفه اقتصادی بالایی دارد.
روغن گیری با پرس سرد
دمای روغنی که به واسطه روش سرد از دانه های گیاهی استخراج می شود، 30 تا 40 درجه سانتیگراد است، از این رو نمی توان توقع استخراج مقادیر بالایی از روغن را به واسطه این روش داشت. کسانی که بیشتر به کیفیت و خاصیت روغن ها اهمیت می دهند، معمولا از روش سرد استفاده می کنند؛ چون در این روش بیشتر ویتامین ها و مواد مغذی حفظ خواهند شد.
بسیاری از متخصص های تغذیه پیشنهاد می دهند که از انواع فرآورده های تولید شده به واسطه روش پرس سرد به جای انواع روغن تصفیه شده استفاده کنید؛ چون این محصولات از فواید و ویژگی های مثبت بیشتری برخوردار هستند و سلامتی بدن را حفظ می کنند.
روغن گیری از دانه ها به روش حلال
روش حلال معمولا برای آن دسته از دانه هایی به کار می آید که حجم روغن استخراج شده توسط آن ها کم است. در این روش تولیدکننده ها از حلال های مایع استفاده می کنند تا دانه ها با آن ها به مرور ترکیب شوند و روغن به وجود بیاید. اینکه کیفیت محصول نهایی و مقدار آن چقدر است، به فاکتورهای مختلفی مثل آماده سازی دانه ها قبل از استخراج، دما، سبک تجهیزات و… بستگی دارد.
معمولا تولیدکنندگان برای اینکه به روش حلال اقدام به تولید فرآورده ها کنند، از 4 ترکیب مختلف استفاده می کنند که شامل اتانول، هگزان، استون و متانول هستند. هر یک از این ترکیب ها به عنوان حلال های قدرتمند شناخته می شوند.
هر یک از ترکیب های معرفی شده دارای برخی ویژگی های مثبت و منفی هستند. مثلاً هر چند اگزان مراحل تولید را ساده تر می کند، اما مضراتی مانند آلودگی هوا نیز دارد.
برخی از تولیدکنندگان برای اینکه به روش مناسب و بدون ضرر روغن از دانه ها به دست آورند، از حلال هایی به نام حلال سبز استفاده می کنند. این مواد اغلب آب و دی اکسید کربن یا ترپن ها هستند که به دلیل خاصیت انحلال پذیری بسیار خوب از آن ها برای صنعت روغن کشی استفاده می کنند.
بسیاری از دانه های روغنی بعد از اینکه به روش پرس روغن کشی می شوند، باید به واسطه دستگاه های مخصوص با حلال ها نیز ترکیب شوند. مثلاً انواع کنجد یا بادام زمینی را ابتدا به روش پرس سرد تبدیل به فرآورده می کنند و سپس به واسطه حلال ها عملیات جداسازی آن ها انجام خواهد شد.
حلال زدایی چیست؟
یکی از کارهایی که بعد از گرفتن روغن باید انجام دهید، حلال زدایی است. در این روش با استفاده از یک دستگاه مخصوص حلال زدایی، حلال باقیمانده در مواد را خارج می کنید. در حلال زدایی باید کنجاله را به اندازه ای مطلوب گرم کنید تا حلال را تبخیر کند، اما باعث از بین رفتن ارزش غذایی آن نشود.
روغن گیری به روش خانگی
در روش روغن گیری خانگی، کافیست تا دانه ها را داخل یک ظرف و روی گاز برشته کنید. همچنین می توانید این مواد را داخل ظرف های آب برای مدتی طولانی قرار دهید تا پوسته هایشان نازک شده و به راحتی گرفته شود.
حالا مواد را به واسطه آسیاب به خوبی له کنید تا بافتی خمیری مانند به دست بیاورند. سپس، خمیر دانه ها را با دست فشار دهید، روغن آن خارج می شود. شما به همین راحتی و بدون نیاز به دستگاه های پرس گرم، سرد یا دستگاه های حلال زدایی امکان انجام این کار را داخل خانه خواهید داشت.
نتیجه گیری
در هر کدام از روش های پرس سرد و گرم، استفاده از حلال یا شیوه های خانگی، مراحل روغن کشی دانه های روغنی با هم تفاوت هایی دارند. برای پرس از دستگاه های خاصی استفاده می شود که در حالت گرم، میزان روغن گرفته شده از دانه بیشتر از پرس سرد است و صرفه اقتصادی بالاتری دارد. روغن گیری با استفاده از حلال، برای دانه های کم روغن مورد استفاده قرار می گیرد و در این روش، اتانول، هگزان، استون و متانول به عنوان حلال های قوی به کار می روند.
در شیوه خانگی نیز بعد از برشته کردن یا نم کردن دانه ها، آن ها را آسیاب کرده و با فشار خمیر به دست آمده، روغن آن خارج می شود. شما می توانید برای تهیه و سفارش روغن های ارگانیک و بهداشتی، به تولیدی های معتبر و شناخته شده ای مانند سیدایران https://seediran.com مراجعه کنید.
