آیا ورق گالوانیزه جوش می‌خورد؟ | بررسی نکات و تکنیک‌های ایمن

آیا ورق گالوانیزه جوش میخورد؟ این سوالی است که بسیاری از مهندسین، جوشکاران و علاقه‌ مندان به کار با فلزات هنگام انتخاب ورق برای پروژه‌ های ساختمانی و صنعتی مطرح میکنند. ورق گالوانیزه، ورقی فولادی است که با یک لایه روی (زینک) پوشش داده شده تا مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ ‌زدگی داشته باشد. همین پوشش محافظ باعث میشود که جوشکاری این ورق نسبت به ورق سیاه معمولی کمی پیچیده ‌تر باشد و نیاز به دقت و انتخاب روش مناسب داشته باشد.

در این مقاله به بررسی روش‌های جوشکاری ورق گالوانیزه، نکات ایمنی، تأثیر پوشش گالوانیزه بر کیفیت جوش و راهکارهای حفظ مقاومت پوشش پس از جوشکاری می ‌پردازیم تا پاسخ دقیق و علمی برای این پرسش ارائه شود و بتوانید پروژه ‌ای با کیفیت و ایمن اجرا کنید.

آیا ورق گالوانیزه جوش میخورد؟

بله، ورق گالوانیزه جوش می‌ خورد، اما این فرآیند نسبت به ورق فولادی ساده (ورق سیاه) پیچیدگی‌ های خاص خود را دارد. دلیل اصلی این پیچیدگی  پوشش روی (زینک) روی سطح ورق است که از خوردگی جلوگیری می‌ کند اما هنگام جوشکاری  رفتار متفاوتی نسبت به فلز پایه از خود نشان میدهد. آشنایی با نکات فنی و روش‌های مناسب جوشکاری باعث می‌ شود کیفیت جوش بالا، مقاومت ورق حفظ شده و خطر آسیب کاهش یابد.

به گفته کارشناسان آهن جم : در پاسخ به سوال آیا جوشکاری ورق گالوانیزه ممکن است ؟ باید گفت که بله جوشکاری ورق گالوانیزه ممکن است.اما این فرآیند با چالش هایی همراه است که باید با دقت و تکنیک های مناسب انجام شود.انجام نکات و تکنیک های مناسب موجب میشود تا آسیب به ورق گالوانیزه به حداقل برسد و کیفیت جوش افزایش یابد. قیمت ورق گالوانیزه طبق مشخصات فنی خود مثل کیفیت ورق تولیدی آن ، ضخامت ، حالت (رول ، شیت) ، عرض ورق ، فرایند گالوانیزسیون ، برند تولید کننده ، کاربرد و وزن آن مشخص میشود

این پوشش هنگام رسیدن به حرارت بالا ذوب می ‌شود و گازهای سمی آزاد می‌ کند، بنابراین رعایت نکات ایمنی و تهویه مناسب الزامی است.

روش‌های متداول برای جوشکاری ورق گالوانیزه شامل MIG  با گاز محافظ، TIG  برای ورق‌های نازک و الکترود دستی (SMAW) هستند. قبل از جوشکاری بهتر است محل جوش حدود ۵ تا ۱۰ میلی ‌متر از پوشش گالوانیزه پاک شود تا اتصال مستقیم فلز پایه برقرار شود و جوش با کیفیت انجام شود.

پس از جوشکاری، محل جوش نیاز به بازسازی پوشش گالوانیزه دارد تا مقاومت ورق در برابر خوردگی حفظ شود. با رعایت روش صحیح، کنترل حرارت و نکات ایمنی، ورق گالوانیزه می‌ت واند جوشکاری شده و اتصالی مقاوم و ایمن ایجاد شود، بدون اینکه عملکرد و دوام آن کاهش یابد.

عنوان	توضیحات
تعریف جوشکاری ورق گالوانیزه	فرآیند اتصال ورق‌های فولادی گالوانیزه با استفاده از روش‌های مختلف جوشکاری، با در نظر گرفتن پوشش روی که ممکن است در اثر حرارت جوشکاری بخار شود.
مشکلات و چالش‌ها	– تولید دود و بخارات روی که می‌تواند سمی باشد. – کاهش کیفیت جوش به دلیل وجود پوشش گالوانیزه. – احتمال ایجاد ترک‌های گرم و تخلخل در جوش.
روش‌های جوشکاری مناسب	– MIG/MAG (جوشکاری قوسی با گاز محافظ) – TIG (جوشکاری قوسی با الکترود تنگستن) – SMAW (جوشکاری با الکترود دستی) – Resistance Spot Welding (جوشکاری نقطه‌ای مقاومتی)
نوع الکترود یا سیم جوش	– الکترود E6013 و E7018 برای جوشکاری با الکترود دستی – سیم جوش ER70S-6 برای جوشکاری MIG/MAG – سیم جوش ER4043 برای TIG
پیش‌گرم کردن	برای ورق‌های ضخیم‌تر از ۳ میلی‌متر، پیش‌گرم کردن در دمای ۱۰۰ تا ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد باعث کاهش تنش و جلوگیری از ترک‌خوردگی می‌شود.
حذف پوشش روی قبل از جوشکاری	– استفاده از سنگ‌زنی (Grinding) یا اسیدشویی (Pickling) در ناحیه جوش برای کاهش بخارات سمی و بهبود کیفیت جوش.
گاز محافظ در جوشکاری MIG/TIG	– گاز CO₂ یا مخلوط آرگون-CO₂ برای جوشکاری MIG. – گاز آرگون خالص برای جوشکاری TIG.
دود و ایمنی	– استفاده از ماسک تنفسی مناسب (فیلتر P100 یا N95). – تهویه قوی در محل جوشکاری برای کاهش بخارات روی. – استفاده از دستکش، عینک محافظ و لباس مخصوص.
کاربردهای جوشکاری ورق گالوانیزه	– ساخت سوله و سازه‌های فلزی سبک – تولید قطعات خودرویی و تجهیزات صنعتی – ساخت کانال‌های تهویه و دودکش‌ها – اتصالات در خطوط انتقال آب و گاز

به گفته تدبیر 24 : ورق گالوانیزه با پوشش روی (زینک) محافظت می ‌شود که به ‌عنوان یک سد فیزیکی و همچنین محافظ کاتدی عمل می‌ کند. این پوشش مانع تماس مستقیم فولاد با رطوبت و اکسیژن هوا شده و در نتیجه فرآیند زنگ ‌زدگی (اکسیداسیون آهن) به طور قابل توجهی کاهش می ‌یابد. بنابراین  در شرایط عادی و محیط‌های معمولی، ورق گالوانیزه تقریباً ضد زنگ محسوب می‌شود و مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد.

با این حال  اگر پوشش گالوانیزه آسیب ببیند یا در معرض شرایط بسیار خورنده مثل آب دریا، اسیدها و مواد شیمیایی قوی قرار گیرد  احتمال زنگ‌ زدگی وجود دارد. همچنین در صورت ایجاد خراش عمیق که به فولاد زیرین برسد  آن قسمت می‌تواند دچار خوردگی شود. بنابراین ورق گالوانیزه مقاوم به زنگ است ولی به معنای عدم زنگ ‌زدگی مطلق نیست.

انواع روش‌های جوشکاری ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه به دلیل پوشش محافظ روی (زینک) نیازمند روش ‌های خاص جوشکاری است تا هم اتصال مقاوم ایجاد شود و هم پوشش در برابر خوردگی آسیب نبیند. چند روش اصلی برای جوشکاری این ورق وجود دارد:

۱. جوش MIG (Metal Inert Gas)

این روش یکی از رایج ‌ترین تکنیک‌ها برای ورق‌های گالوانیزه است. در جوش MIG از سیم جوش و گاز محافظ استفاده می ‌شود که باعث می‌شود جوش تمیز و نفوذ مناسبی داشته باشد. این روش برای ورق‌ های با ضخامت کم تا متوسط بسیار مناسب است و کنترل حرارت آسان باعث می ‌شود پوشش روی کمتر آسیب ببیند.

۲. جوش TIG (Tungsten Inert Gas)

جوش TIG برای ورق ‌های نازک و پروژه‌ هایی که به ظاهر صاف و دقیق جوش اهمیت دارند، کاربرد دارد. در این روش  حرارت به صورت دقیق کنترل میشود و امکان ذوب شدن بیش از حد پوشش گالوانیزه کاهش می ‌یابد. TIG برای ورق‌های با ضخامت کمتر از ۳ میلی ‌متر بهترین گزینه است.

۳. جوش با الکترود دستی (SMAW)

این روش به صورت محلی و در محل پروژه کاربرد دارد و می‌تواند برای ورق‌های ضخیم نیز مناسب باشد. استفاده از SMAW نیازمند تجربه بیشتر است و باید سرعت حرکت و جریان برق به دقت تنظیم شود تا پوشش گالوانیزه نسوزد و جوش ضعیف ایجاد نشود.

تفاوت جوشکاری ورق گالوانیزه با ورق سیاه

جوشکاری ورق گالوانیزه و ورق سیاه از نظر اصول فنی مشابه هستند، اما پوشش محافظ روی ورق گالوانیزه باعث ایجاد تفاوت‌های مهمی در فرآیند و کیفیت جوش می‌شود.

۱. پوشش سطح و نیاز به آماده‌ سازی

ورق سیاه سطح فلز ساده دارد و معمولاً جوشکاری بدون نیاز به پاک ‌سازی خاص انجام می‌شود. در مقابل  ورق گالوانیزه دارای پوشش روی است که باید حدود ۵ تا ۱۰ میلی ‌متر از محل جوش پاک شود تا اتصال مستقیم فلز پایه برقرار شود و جوش با کیفیت انجام شود.

۲. کنترل حرارت و روش جوشکاری

در ورق سیاه، حرارت بالا مشکلی ایجاد نمی‌ کند و تقریباً همه روش‌های جوشکاری قابل استفاده است. اما در ورق گالوانیزه، حرارت زیاد باعث ذوب شدن پوشش و آزاد شدن گازهای سمی می‌ شود، بنابراین انتخاب روش مناسب   MIG، TIG  یا SMAW  و کنترل دقیق حرارت اهمیت زیادی دارد.

۳. حفاظت و بازسازی پوشش پس از جوشکاری

ورق سیاه نیازی به بازسازی پوشش ندارد، اما پس از جوشکاری ورق گالوانیزه  محل جوش باید با اسپری یا رنگ مخصوص گالوانیزه پوشش داده شود تا مقاومت در برابر خوردگی حفظ شود.

 تأثیر پوشش گالوانیزه بر کیفیت جوشکاری

پوشش گالوانیزه روی ورق، نقش مهمی در محافظت از فلز در برابر خوردگی دارد، اما می ‌تواند بر کیفیت جوشکاری تأثیرگذار باشد. این پوشش هنگام رسیدن به حرارت بالا ذوب می‌ شود و گازهای سمی آزاد می‌کند، بنابراین اگر به روش صحیح جوشکاری انجام نشود، مشکلات زیر ممکن است رخ دهد:

ایجاد جوش ضعیف یا ترک ‌دار:  پوشش روی می ‌تواند مانع از اتصال کامل فلز پایه شود و باعث ایجاد جوش با نفوذ کم و مقاومت پایین گردد.

پاشش زیاد ذرات مذاب:  ذوب شدن روی باعث پاشش بیشتر فلز مذاب و کاهش دقت جوش می ‌شود.

کاهش مقاومت ورق در برابر خوردگی:  محل جوش اگر به درستی بازسازی نشود، پوشش گالوانیزه از بین رفته و مقاومت ورق کاهش می‌یابد.

برای کاهش تأثیر پوشش گالوانیزه بر کیفیت جوش، بهتر است محل جوش حدود ۵ تا ۱۰ میلی ‌متر از پوشش پاک شود، از روش‌های کنترل حرارت مانند MIG یا TIG استفاده شود و پس از جوشکاری، محل جوش با اسپری یا رنگ مخصوص گالوانیزه بازسازی گردد. با رعایت این نکات، جوشکاری ورق گالوانیزه با کیفیت بالا و دوام طولانی امکان ‌پذیر خواهد بود.

نکات ایمنی هنگام جوشکاری ورق گالوانیزه

جوشکاری ورق گالوانیزه به دلیل پوشش روی (زینک) که هنگام حرارت بالا ذوب می ‌شود، میتواند خطراتی برای جوشکار ایجاد کند. رعایت نکات ایمنی اهمیت زیادی دارد تا سلامت فرد و کیفیت جوش تضمین شود.

۱. تهویه مناسب محیط

ذوب شدن پوشش روی باعث تولید گازهای سمی (از جمله اکسید روی) می‌شود. جوشکاری در محیط بدون تهویه مناسب می‌تواند باعث سردرد، تهوع و مشکلات تنفسی شود. بنابراین همیشه در محیط‌های دارای تهویه خوب یا با هودهای مکنده جوشکاری کنید.

۲. استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی

ماسک جوشکاری با فیلتر مناسب برای جلوگیری از استنشاق دود و گازهای سمی.

دستکش و لباس مقاوم به حرارت برای محافظت از دست و بدن در برابر پاشش فلز مذاب.

کفش ایمنی برای محافظت از پا در برابر قطعات داغ و مواد مذاب.

۳. کنترل حرارت و آماده ‌سازی ورق

قبل از جوشکاری  پوشش گالوانیزه محل جوش حدود ۵ تا ۱۰ میلی‌متر پاک شود تا اتصال فلز پایه بهتر برقرار شود.

چرا گاهی جوشکاری ورق گالوانیزه با مشکل مواجه می‌شود؟

جوشکاری ورق گالوانیزه نسبت به ورق سیاه ساده ‌تر نیست و گاهی با مشکلاتی روبه ‌رو می‌شود. دلیل اصلی این مشکلات، پوشش محافظ روی (زینک) است که هنگام جوشکاری واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهد و می ‌تواند کیفیت جوش را کاهش دهد.

۱. ذوب شدن پوشش و انتشار گازهای سمی

هنگام جوشکاری، حرارت بالا باعث ذوب شدن روی می ‌شود و گازهای سمی اکسید روی آزاد می ‌کند. این پدیده نه تنها برای سلامت جوشکار خطرناک است، بلکه می‌ تواند باعث ایجاد جوش ضعیف و حفره‌ دار شدن محل اتصال شود.

۲. کنترل نامناسب حرارت و سرعت جوشکاری

اگر حرارت بیش از حد یا سرعت جوشکاری نامناسب باشد، فلز پایه و پوشش گالوانیزه آسیب می ‌بینند. این مشکل باعث جوش کم ‌نفوذ، ترک خوردن یا سوختن پوشش گالوانیزه می ‌شود و در نهایت مقاومت مکانیکی ورق کاهش پیدا می‌کند.

۳. آماده‌ سازی نادرست محل جوش

عدم پاکسازی کافی پوشش گالوانیزه در محل جوش یا استفاده از روش‌های نامناسب باعث می‌ شود فلز پایه نتواند اتصال کامل و یکنواخت برقرار کند. نتیجه  ایجاد جوش ضعیف و نامرغوب است که طول عمر سازه را کاهش می‌دهد.

خرید ورق گالوانیزه مناسب برای جوشکاری

انتخاب ورق گالوانیزه مناسب قبل از شروع جوشکاری نقش بسیار مهمی در کیفیت و دوام پروژه دارد. برخی ویژگی‌ها و مشخصات فنی هنگام خرید باید مد نظر قرار گیرند تا فرآیند جوشکاری ایمن، با کیفیت و کم ‌مشکل انجام شود.

۱. ضخامت و نوع ورق

ضخامت ورق گالوانیزه باید با نیاز پروژه و روش جوشکاری سازگار باشد. ورق‌ های نازک برای جوشکاری TIG و MIG مناسب ‌ترند، در حالی که ورق‌های ضخیم می‌ توانند با SMAW جوش داده شوند. همچنین باید مشخص کنید که ورق به صورت رول (کویل) یا فابریک (شیت برش‌ خورده) مورد نیاز است.

۲. کیفیت پوشش گالوانیزه

ورقی با پوشش یکنواخت و استاندارد باعث می ‌شود جوشکاری راحت ‌تر و با نفوذ مناسب انجام شود. پوشش ضخیم یا غیر یکنواخت می ‌تواند باعث ذوب بیش از حد و پاشش ذرات شود و کیفیت جوش را کاهش دهد.

۵. حمل و نقل و نگهداری مناسب

ورق گالوانیزه باید در شرایطی نگهداری شود که پوشش روی آسیب نبیند و سطح ورق خراشیده نشود. آسیب به پوشش باعث کاهش مقاومت ورق در برابر خوردگی و مشکلات حین جوشکاری می ‌شود.